تأثیر نوسانات آب‌‌وهوایی بر رخداد پدیدۀ گرد و غبار (مطالعۀ موردی گرد و غبارهای غرب و جنوب غرب ایران)

نویسندگان

1 دانشگاه لرستان

2 داشگاه کاشان

چکیده

تغییرات و نوسانات آب‌وهوایی در اثر تغییر درجه حرارت کرۀ زمین اتفاق می‌افتد. تغییر الگوهای بارشی، دما، خشکسالی، ترسالی، وقوع پدیده گرد و غبار از اثرات تغییر اقلیم است که در کشورهای حوضۀ خلیج‌فارس به‌وجود آمده است. هدف از این پژوهش، بررسی روند این تغییرات و مکانیزم زمانی و مکانی وقوع این گرد و غبارهاست. بدین منظور، داده‌های سرعت باد، دما، بارش و تعداد روزهای گرد و غباری 5 ایستگاه منطقه برای دو دورۀ پنج‌ساله تهیه و با استفاده از روش‌های آماری لازم، بازه‌های زمانی فعالیت آن‌ها و روند تغییراتشان مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد در سال‌های اخیر، میزان متوسط بارش سالانه کاهش و میزان دما، سرعت باد و تعداد روزهای گرد و غباری افزایش یافته است. دلایل مهمی همچون استقرار سیستم‌های فشار جنب حاره در بازه‌ای خاص از سال، تشکیل سیکلون‌های سطحی در سطح بیابان‌های غرب ایران، بیابان‌زایی، کاهش پوشش گیاهی، نوع رسوبات بیابان‌ها و خشکاندن تالاب‌ها در کشور عراق باعث افزایش این گرد و غبارها شده است. سپس یک سامانۀ گرد و غباری به‌عنوان نمونه انتخاب و نقشه‌های فشار، امگا و دما در سطوح مختلف و تصاویر ماهواره‌ای آن در منطقۀ مورد مطالعه استخراج شد. نتایج  نشان داد که هرگاه یک ناوه عمیق در سطوح فوقانی جو منطقه مستقر و در سطح زمین هم، سیکلون‌های سطحی ایجاد شود، باعث پدیدۀ گرد و غبار در منطقه می‌شود و چون جهت وزش باد بر اثر سیستم‌های فشار، عرض جغرافیایی و اختلاف دمایی ارتفاعات شرق ترکیه با منطقه پست خلیج‌فارس، از شمال غرب به جنوب شرق است، گرد و غبار را به داخل کشورمان هدایت می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Climate change and dusty days in the west and southwest of Iran

نویسنده [English]

  • Asadollah Khoshkish 1
1
2
چکیده [English]

Abstract Climate change has become a widespread and relatively dominant phenomenon at present. It has affected many atmospheric processes such as rainfall, dust storms, temperature increasing and so for. These changes are very important for the living environment and thus needed to study and understand. Therefore the main objective of this study is to investigate the temporal and spatial variations of the dust storms over the northwest of Iran. For this purpose the daily data of temperature, rain, dusty days and wind speed of five stations in the area were obtained from Meteorological Organization of Iran for the years 2001-2005. In addition to the temporal analysis of the dusty days the synoptic patterns at the 500 hPa level and sea level and satellite imagery of a case dust storm were analyzed. The results showed that the dominance of a deep trough at the 500 hPa level and a surface low brings the dusts from the west and northwest through the westerly and northwesterly winds to the area. As a result, the main source for the dust storms is the dried and barren lands of Iraq and the main carrier is the atmospheric winds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Dust
  • dusty days
  • dust storms
  • synoptic analysis of dust storms
  • Iran
  • Climate change