اثر شدت چرا بر تراکم و تنوع بانک بذر خاک(مطالعه موردی: منطقه قوشه در استان سمنان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه سمنان

2 دانشگاه کردستان

‎10.22052/deej.2016.113653

چکیده

آگاهی از خصوصیات کمی و کیفی بانک بذر خاک در اکوسیستم‌های مرتعی و تأثیر عوامل مدیریتی بر آن می‌تواند یکی از راهکارهای مناسب برای دستیابی به اهداف اصلاحی در محیط‌های طبیعی محسوب شود. در‌ این پژوهش، اثر شدت‌های چرای دام بر ویژگی‌های بانک بذر خاک در بوته‌زار‌های مناطق خشک استان سمنان در سال 1389مورد مطالعه قرار گرفت. منطقۀ نمونه‌برداری به وسعت 500 هکتار شامل مناطق چرا نشده (قرق 17ساله)، منطقه با شدت چرای متوسط و منطقۀ چرای سنگین (با انجام برآورد مقایسه‌ای برداشت اندام هوایی نسبت به منطقۀ قرق) به فاصلۀ نزدیکی از هم تعیین شدند. در هر تیمار نمونه‌برداری از خاک به روش تصادفی سیستماتیک در قالب 20 پلات 1×1 مترمربعی به فواصل 50 متر از هم و در طول 4 ترانسکت به طول 200 متر انجام شد. نمونه‌برداری از خاک در داخل هر پلات از دو عمق ۰ـ۵ و 5ـ۱۰ سانتی‌متری و توسط آگر به شعاع 3 سانتی‌متر انجام شد. در هر تیمار در مجموع 20 نمونه و در مجموع 60 نمونه خاک جمع‌آوری و به محیط گلخانه منتقل شد. نمونه‌های خاک الک‌شده و داخل ظروفی به ابعاد 40*40 سانتی‌متری کشت شدند. پس از اتمام مرحلۀ کشت گلخانه‌ای، تراکم بذور هر گونه در واحد سطح برحسب تعداد در مترمربع محاسبه شد. با احتساب تراکم بذر هر گونه در مترمربع، نسبت فراوانی هر گونه به نسبت کل گونه‌های موجود محاسبه شد. سپس با استفاده از شاخص تنوع شانون- وینر، تنوع گونه‌ای در واحد سطح محاسبه شد. مقایسۀ داد‌ه‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی و با استفاده از آزمون تجزیۀ واریانس یک‌طرفه استفاده شد. مقایسۀ خصوصیات بانک بذر در دو عمق مورد مطالعه نیز با استفاده از آزمون تی‌استیودنت مستقل انجام شد. نتایج مبین تأثیر معنی‌دار شدت چرا و همچنین عمق خاک بر تراکم بذر است. هر دو تیمار چرای متوسط و سنگین تأثیر معنی‌داری بر تراکم بانک بذر خاک در واحد سطح نسبت به تیمار چرا نشده ایجاد کردند. بیشترین کاهش تراکم بذر بر اثر افزایش عمق در تیمار قرق و به میزان 5/43 درصد محاسبه شد. این مقدار کاهش برای تیمار چرای متوسط و سنگین به‌ترتیب 4/24 و 9/21 درصد برآورد شد. همچنین چرای دام با شدت متوسط تغییر معنی‌داری در تنوع بانک بذر خاک نسبت به منطقۀ قرق در لایه‌های مختلف ایجاد نکرد، اما در تیمار چرای شدید، تنوع بانک بذر خاک در عمق اول (5/39 درصد) و عمق دوم (51 درصد) به‌طور معنی‌داری کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of grazing intensity on the density and diversity of soil seed bank (Case study: Ghoshah region, Semnan province)

نویسندگان [English]

  • Shima Nikoo 1
  • Bahram Gholinejad 2
  • Hamed Joneidi 2
1
2
چکیده [English]

At this research, the effect of the grazing intensity on the features of the soil seed bank in shrub lands in arid zones in Semnan province was studied. The sampling area (500 hectares) was determined including no-grazing area (un-grazed 15 years), the moderate grazing intensity and the high grazing intensity area near the close of interval each other. In each treatment of soil sampling, systematic sampling was done within the 20 plots of 1 × 1 m intervals along 4 transect of 50 meters and a length of 200 m. Soil samples from each plot at depths of 0-5 and 5-10 cm and radius 3 cm was done by Auger. In each treatment, a total of 20 samples and finally 60 soil samples were collected and transferred to the greenhouse environment. Soil samples were planted with dimensions of 40 x 40 cm sieve containers. After finishing the greenhouse cultivation, seed density per unit area in terms of number of species per square meter was calculated. Considering the density of seeds per square meter, the ratio of frequency of each species to all species was calculated. One-way ANOVA was used to compare the data. Independent student t -test used to compare characteristics of the seed bank was also studied in tow depths. Results show a significant effect because the intensity and depth of seeding is. Both moderate and heavy grazing treatments were created impact on soil seed bank density per unit area. The highest and lowest seed density fluctuations due to the increased depth of the treatments no-grazing (43.5%) and heavy grazing (21.9%) was estimated. The average grazing intensity not changes significantly in the soil seed bank diversity than Un-grazed areas in different layers. But in the heavy grazing, soil seed bank diversity was significantly decreased in the first depth (39.5%) and the second depth (51%).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grazing intensity
  • seed variety
  • Seed density
  • soil seed bank
  • Semnan