ارزیابی قابلیت توسعۀ طبیعت‌گردی بر مبنای عیارسنجی اکولوژیکی و مدیریتی در زیستگاه حیات وحش عباس‌آباد

نویسندگان

1 استادیار، گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

3 دانشجوی دکتری تنوع زیستی، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ایران

10.22052/6.16.119

چکیده

رشد قابل‌توجه طبیعت‌گردی در عصر حاضر، ناشی از جایگاه ویژۀ آن در مجامع علمی و اقتصادی و همچنین اثرگذاری در نگرش‌های مثبت محیط‌زیستی، توسعۀ پایدار و درآمدزایی است. در این زمینه، گردشگری در مناطق حفاظت‌شده به‌عنوان یکی از زیربخش‌های مهم طبیعت‌گردی، راهی برای حفاظت از چشم‌اندازها، تنوع زیستی و ذخایر طبیعی محسوب می‌شود که به‌تبع آن، وجود یک سامانۀ قابلیت‌سنجی طبیعت‌گردی را در چنین پهنه‌هایی اجتناب‌ناپذیر می‌سازد. لذا پژوهش پیش‌رو با استفاده از بررسی‌های میدانی و روش تدوین پرسشنامه، به ارزیابی قابلیت توسعۀ طبیعت‌گردی در پناهگاه حیات‌وحش عباس‌آباد پرداخته است. دراین‌خصوص با استناد به پیمایش‌های میدانی و نظر کارشناسان در قالب پرسشنامه، از مجموع امتیاز معیارهای علمی و مکمل، ارزش اکولوژیکی زیستگاه و سپس ارزش مدیریتی آن نیز از حاصل‌ جمع امتیاز معیارهای حفاظت و بهره‌وری به‌دست آمد. درنهایت از مجموع امتیاز ارزش‌های اکولوژیکی و مدیریت، امتیاز نهایی زیستگاه محاسبه شد. نتایج نشان داد که پناهگاه عباس‌آباد با کسب امتیاز 06/15، دارای پتانسیل زیاد توسعه طبیعت‌گردی پایدار است. امتیاز معیارهای اکولوژیکی و مدیریتی به‌ترتیب 05/9 و 01/6 به‌دست آمد که بیشترین امتیاز به میزان 55/93‌درصد به معیار مکمل تعلق دارد. در معیار علمی شاخص‌های وجود گونه‌های جانوری و گیاهی کمیاب و جاذبه‌های زیستی و پدیده‌های زمین‌گردشگری معرفی‌شده در مجلات به‌ترتیب با مقادیر 1 و 5/0 حداکثر امتیاز را به‌دست آوردند. شاخص ارزش زیستی نیز در معیار مکمل با امتیاز 5/1 بیشترین ارزش را کسب کرد. در معیار بهره‌وری حداکثر امتیاز با مقدار 1 به شاخص حفاظت‌های حقوقی و اعمال محدودیت‌های بهره‌وری اختصاص یافت و شاخص استفاده از جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی موجود نیز کمترین امتیاز را کسب کرد که به عدم شناخت و تبلیغ جاذبه‌ها ارتباط دارد. بنابراین در صورت شناساندن ارزش‌های اکولوژیکی و مدیریتی پناهگاه حیات‌وحش عباس‌آباد و برنامه‌ریزی متناسب با توانمندی‌های آن، این زیستگاه می‌تواند به یکی از مقاصد مهم طبیعت‌گردی تبدیل شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessing the capability of ecotourism development based on ecology and management titration in Abbas Abad wildlife refuge

نویسندگان [English]

  • Seyed Hojjat Mousavi 1
  • Sedighe Kiani 1
  • Aresh Sadeghi 2
  • Hossein Akbari 3
1
2
3
چکیده [English]

Presently, significant growth of ecotourism is due to its special place in scientific and economic communities as well as the positive impact on environmental attitudes, sustainable development and revenue. The aims of this study are to develop a method based on field studies and questionnaire, to evaluate the ecotourism development potential in Abbas Abad wildlife refuge. According to field surveys and experts’ opinion, ecological value of the biosite was estimated using sum of scientific and supplement criteria. Then, its management value was achieved using sum of protection and efficiency criteria. Results revealed that Abbas Abad biosite with a value of 15.6 has high potential for development of sustainable ecotourism. Mean values of ecological and management criteria are9.05 and 6.01, respectively, and supplement criteria with amount of 93.55% has the highest value. In the scientific criteria, indices of the rare species of animals and plants, and the biological attractions and geotourism phenomena introduced in magazines, respectively, with values of 1 and 0.5 have been allocated the maximum score. Therefore, with the introduction of the ecology and management values of Abbas Abad wildlife refuge and planning according to its capabilities, the biosite can become a top destination for tourists and nature lovers.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • biotourism
  • sensing ability
  • ecology and management criteria
  • wildlife refuge
  • Abbas Abad
1. Ahmadi, F., Bemanian, M.R., Sadeghi, A.R., 2014. Presenting Pattern of Sustainable Tourism Development of Margon Waterfall Protected Area with emphasizing the principles and criteria for sustainable landscape design. Journal of Environmental Science and Technology, 15(1): 151-165. 2. Akbari FeizAbadi, H., Jalalpour, M., 2012. Familiarity with the Asiatic Cheetah Habitats in Iran, Volume 4, Abbas Abad Wildlife Refuge, Asiatic Cheetah Conservation Conservation Project, Barge Zeytoon Publishing, Tehran. 3. Akbari, H., Sadeghi, A., Farhadinia, M.S., Gol Mohammadi, M.S., Hojjati, V., 2010. Identification of Mammalian Fauna of Abbasabad Wildlife Refuge, Naein, Isfahan Province. Journal of Animal Biology, 2(3): 19-31. 4. Amin Bidokhti, A.A., Zargar, S.M., Nazari, M., 2010. Strategic Marketing Mixture in the Tourism Industry. Journal of Strategic Management Studies, 1(3): 68-49. 5. Choudhury, S., Mohan Pant, R., Chatterjee, S., Nanding A., 2016. Destination Branding of Ziro Through Potentiality of Bio-tourism. Bioprospecting of Indigenous Bioresources of North-East India, 329-337. 6. Dhami, J. Deng, R.C., Burns, Pierskalla C., 2014. Identifying and mapping forest-based ecotourism areas in West Virginia–Incorporating visitors' preferences. Tourism Management, 42: 165-172. 7. Ebrahimi, M., Ghelichpour, M., Mozaffari, O., Rajabizadeh, Kh., Ghaffari, H., Hosseini Zavarei, F., Mobaraki, A., Nezami, B., 2009. Iranian Wildlife Culture Cultivar. Talaee Publishing, Tehran. 8. Farhadinia, M.S., Sadeghi, A., Akbari, H., 2006. Investigation of feasibility study of Cheetah biologists in the forbidden hunting area of Abbas Abad and Tongolha, Conservation Project of Asiatic Cheetah, Environmental Protection Agency, Iranian Cheetah Society (ICS). Tehran. 9. Fassoulas, C., Mouriki, D., Dimitriou-Nikolakis, P., Iliopoulos, G., 2012. Quantitative Assessment of Geotopes as an Effective Tool for Geoheritage Management, Geoheritage, 4(3): 177-193. 10. Feuillet, T., Sourp, E., 2011. Geomorphological Heritage of the Pyrenees National Park (France): Assessment, Clustering, and Promotion of Geomorphosites, Geoheritage, 3(3): 151–162. 11. Hejazi, M.A., Farmani Mansour, S., 2017. Assessment of Geotourism Capabilities of Geomorphic Sites of Varkaneh Village by Pereira Method. Journal of Geography and Planing, 21(59): 21-41. 12. Iraji, f., Homami, M.R., 2016. Ranking Protected Areas for Ecotourism by Analytical Hierarchy Process. Environmental Researches, 6(11): 49-62. 13. IUCN, 2008. Guidelines for applying protected area management categories. Edited by Nigel Dudley, Published by IUCN, Gland, Switzerland. 14. Jahanian, M., Zandi, E., 2011. Exploring the Ecotourism Potentials of Deserts of Yazd Province, A SWOT Analysis. Human Geography Research Quarterly, 42(74): 61-74. 15. Maghsoudi, M., Shamsipour, A.A., Noorbakhsh, S.F., 2012a. Survey Potential of Optimized Areas for Geomorphotourism Development (Case Study: The Maranjab in South of Salt Lake). Physical Geography Research Quarterly, 43(77): 1-19. 16. Maghsoudi, M., Alizadeh, M., Rahimi Harabadi, S., Hadai Arani, M., 2012b. Capability Assessment of Tourism Geomorphosites in Kavir National Park. Tourism Management Studies, 7(19): 49-68. 17. Majnounian, H., 1997. Instructions for the preparation of protected designs. Publishing Management and Planning Organization, Tehran. 18. Management and Planning Organization, Islamic Republic of Iran, 2015. Ecotourism and Nature Tourism Guideline in watersheds. Tehran, Iran. 19. Mirkatouli, J., Zangiabadi, Z., Aflaki, Z., Mousazadeh, H., 2016. Assessment of geological heritage in Badab Surt Geopark Spring with Pereira and Reynard Methods (Erusr rural- Sari Region). Journal of Zonal Planing, 6(21): 205-220. 20. Pereira, P., Pereira, D., Caetano Alves, M.I., 2007. Geomorphosite assessment in Montesinho Natural Park (Portugal), Geographica Helvetica, Jg. (62): 159-169. 21. Pourkhosravani, M., Moghani Rahimi, B., 2016. Analysis on Geomorphoturism attractions in regional tourism development (case study: Sirjan desert). Journal of Urban - Regional Studies and Researrches, 7(27): 119-136. 22. Pralong, J.P., 2005. A Method for Assessing Tourist Potential and Use of Geomorphological Sites, Geomorphologie: relief, processes, environment, (3): 189-196. 23. Reynard, E., 2008. Scientific Research and Tourist Promotion of Geomorphological Heritage; Geogr. Fis. Dinam. Quat, 31: 225-230. 24. Roostaei, Sh., Bahrami, Z., 2014. Assessment of geotourism capabilities of Pole-Dokhtar wetlands using Pralong method. Geography and Territorial Spatial Arrangement, 3(9): 69-82. 25. Saberi, A., Salehi Karounian, A.R., Salehi Karounian, Z., 2014. Evaluating the Ecotourism Potentials of Protected Areas in Attaining Sustainable Tourism Development (Case study: Jahannama Protected Area, Gorgan). Tourism Management Studies, 8(25): 63-79. 26. Salmani, M., Faraji Sabokbar, H.A., Nazemi, M., Orouji, H., 2015. Evaluation of the Capabilities and Uses of Geomorphosites (Case Study: Geomorphosites of Tabas County). Human Geography Research Quarterly, 47(1): 177-192. 27. Sepehr, A., Safarabadi, A., 2014. Analysis of Effective Factors on Ecotourism Development in Desert Areas of Iran. Human Geography Research Quarterly, 45(4): 137-154. 28. Vujicic, D.M., Djordjije, A., Vasiljevic, D.A., Markovic, B.S., Hose, A.T., Lukic. T., Hadzic, O., Janievic, S., 2011. Preliminary Geosites Assessment Model (GAM) and its Application on Fruska Gora Mountain, Potential Geotourism Detinarion of Serbia, Acta Geographica Slovenica, 51(2): 361–376. 29. Zouros, N.C., 2007. Geomorphosite assessment and management in protected areas of Greece Case study of the Lesvos IsLand – Coastal geomorphosites. Geographica Helvetica, Jg., (62): 169-180.