بررسی ارتباط بین خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدروژئولوژیکی در یک منطقۀ خشک (مطالعۀ موردی: دشت ششده و قره‌بلاغ)

نویسندگان

1 دانشگاه کاشان

2 دانشگاه تهران

10.22052/6.14.79

چکیده

آب‌های‌ زیرزمینی یکی از مهم‌ترین منابع تأمین‌کنندۀ آب بخش کشاورزی دشت ششده و قره‌بلاغ می‌باشد ﻛﻪ در ﺳـال‌های اﺧﻴـﺮ، با افزایش بهره‌‌برداری بی‌رویه و شرایط خشکسالی، فشار جدی بر این منابع وارد شده است. در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﻪ‌ﻣﻨﻈﻮر بررسی خشکسالی هواشناسی و هیدروژئولوژیکی، به‌‌ترتیب از شاخص‌های SPI و GRI استفاده شده است. برای محاسبۀ شاخص SPI، از آمار بارندگی 8 ایستگاه باران‌سنجی و سینوپتیک و همچنین برای محاسبۀ شاخص GRI، از تراز سطح ایستابی 14 چاه پیزومتری با طول دورۀ آماری مشترک 21 سال، از سال 1372ـ۱۳۹۳ استفاده شد. ترسیم هیدروگراف واحد نشان می‌دهد سطح آب زیرزمینی در پایان دورۀ آماری نسبت‌به سال 1372، به میزان 97/36 متر افت داشته و ﻣﻴﺰان ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻓﺖ ﺳﺎﻻﻧﻪ 76/1 متر است. تحلیل همبستگی پیرسون بین خشکسالی هواشناسی و هیدروژئولوژیکی با ضریب تعیین 49 درصد، در سطح اطمینان یک درصد نشان داد که خشکسالی هواشناسی با تأخیر زمانی بین 24 تا 48 ماهه بر روی منابع آب زیرزمینی داشته است. ﻧﺘﺎﻳﺞ پهنه‌بندی خشکسالی هیدروژئولوژیکی ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ در ابتدا شرایط ترسالی بر آبخوان حاکم بوده، اما از سال 1378 تا 1386، از ﺷﺪت دورهﻫﺎی ترسالی ﻛﺎﺳﺘﻪ شده و وضعیت آبخوان در حالت نرمال قرار دارد. از سال 138۷-138۸ تا پایان دورۀ آماری، شدت دوره‌های خشکسالی شدید اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ‌یابد تا اینکه از سال 1390 تا 1393، ﺧﺸﻜﺴـﺎلی‌ها در بیشتر مناطق آبخوان گسترده شده‌اند. ازاین‌رو، در چنین شرایط بحرانی، حفظ تعادل آبخوان امری ضروری به‌نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relationship between meteorological and hydrogeological drought in an arid area:( a case study of Sheshdeh and Gharebolagh plains)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Shekari 1
  • Seyyed Javad Sadatinejad 2
  • Abbas Ali Vali 1
1
2
چکیده [English]

Groundwater is a major source of water for agriculture in Sheshdeh and Gharebolagh plain. In recent years increasing drought and excessive exploitation of these resources has increased the pressure on groundwater. The aim of this study was to investigate the relationship between meteorological and hydrogeological drought using the SPI and GRI indices. Eight rain gauges stations were used to calculate the SPI index. The GRI index was calculated using 14 piezometric water table wells over a common 21-year period (1993-2014). A unit hydrograph of the study area shows that groundwater levels dropped continuously. The annual average drop was 1.76 m. Pearson correlation analysis between meteorological and hydrogeological drought with a coefficient of determination of 49% and a confidence level of 1% indicates that meteorological drought has a time delay of 24 to 48 months on groundwater resources. The results of zoning for hydrogeological drought showed that the initial condition was extended wet, but from 2007 to 2008, the extremely wet periods had decreased and the aquifer was status was normal. From 2008 – 2009 to end of the period, the severity of drought (average drought) increased until 2011 to 2014, when drought extended to most of the aquifer area. In such a critical situation, it is necessary to maintain the level of the aquifer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hydrogeological Drought
  • Meteorological drought
  • Unit of Hydrograph
  • GIS
  • Sheshdeh and Gharebolagh Plain
1. Azizi, G., 2003. Communication the recent drought and groundwater resources in the plain of Qazvin, Journal of geographical Researches 46, 131-143. (In persian) 2. Edwards, D.C., McKee, T.B., 1997. Characteristics of 20th Century drought in the United States at multiple time series (Doctoral dissertation, Master thesis, Colorado State University). 3. Ekrami, M., Maleki Nejad H., Ekhtesasi, M.R., 2011. Effect of climatic drought on the discharge of some aqueducts Yazd-Ardakan plain, International Conference traditional knowledge Water Resource Management, aqueduct International Centre and water historic structures, Yazd, Iran.(In persian) 4. Hisdal, H., Tallaksen, L.M., Peters, E., Stahl, K., Zaidman M., 2000. Drought event definition. Aride Technical Rep, 6. 5. Imani, M., Talebi, A., 2011. Effects of drought on groundwater level changes Yazd Bahabad plain using indicators SPI & GRI, 4th conference of Iran Water Resources Management, University of Tehran AmirKabir , Iran.(In persian) 6. Khan, S., Gabriel, H.F., Rana, T., 2008. Standard precipitation index to track drought and assess impact of rainfall on watertables in irrigation areas. Irrigation and Drainage Systems, 22(2): 159-177. 7. Khorani, A., khajeh, M., 20114. Evaluation the Synchronicity drought trend and groundwater surface lessening Case Study of Darab plain, Journal of Humanities teacher (Spatial Amayesh & Planning), 18(2): 79-57.(In persian) 8. Mair, A., Fares, A., 2010. Influence of groundwater pumping and rainfall spatio-temporal variation on streamflow, Journal of hydrology, 393(3): 287-308. 9. McKee, T.B., Doesken, N.J., Kleist, J., 1993. The relationship of drought frequency and duration to time scales. In Proceedings of the 8th Conference on Applied Climatology, 179-183 pp., Boston, MA, USA: American Meteorological Society. 10. Mendicino, G., Senatore, A., Versace, P., 2008. A Groundwater Resource Index (GRI) for drought monitoring and forecasting in a mediterranean climate. Journal of Hydrology, 357(3):282-302. 11. Moradi, H.R., Rajabi, M., Faragzadeh, M., 2011. Investigation of meteorological drought characteristics in Fars province, Iran, Catena, 84(2) pp: 35-46. 12. Panda, D.K., Mishra, A., Jena, S.K., James, B.K., Kumar, A., 2007. The influence of drought and anthropogenic effects on groundwater levels in Orissa, India. Journal of hydrology, 343(3):140-153. 13. Razaghmanesh, M., Salemi, T., Siraj, M., 2006. Study groundwater quality and quantity of Tabriz plain, National Conference of Irrigation and Drainage networks management, University of Ahvaz Chamran shahid, Iran.(In persian) 14. Saif, M., Mosaedi, A., Mohammadzadeh, H., 2011. investigation of hydrogeological Drought, in aquifer Fasa using Groundwater Resource Index (GRI), 15th Conference of Geology, University of Tarbiat Moallem, Iran.(In persian) 15. Salehvand, I., Montazeri, M., Momeni, M., 2013. Zonation of drought with Indicators (PNI, EDI, CZI, ZSI, SPI) and sequences in the cities of Khuzestan province in GIS, Journal of Geography and urban planning of Zagros landscape, 3(17: 35-52.(In persian) 16. Shahid, S., Hazarika, M.K., 2010. Groundwater drought in the northwestern districts of Bangladesh. Water resources management, 24(10):1989-2006. 17. Shakiba, A.R., Mirbagheri, B., Kheiri, A., 2010. Drought and its impact on groundwater resources in the East of Kermanshah province using the index SPI, Journal of science & Research of Iran Geographic Society's, 25: 105-124.(In persian) 18. Sönmez, F.K., KÖmÜscÜ, A.Ü., Erkan, A., Turgu, E., 2005. An analysis of spatial and temporal dimension of drought vulnerability in Turkey using the standardized precipitation index. Natural Hazards, 35(2):243-264.