تحلیل عوامل مؤثر بر به‌کارگیری عملیات حفاظت از مراتع در استان خراسان رضوی شهرستان بردسکن

نویسندگان

دانشگاه تربت حیدریه

چکیده

اکوسیستم‌های خشک و بیابانی بخش اعظم سرزمین ایران را در بر گرفته است. این مناطق، مورد بهره‌برداری جوامع محلی منطقه قرار می‌گیرند؛ ازاین‌رو با توجه به اهمیت حفظ و توسعۀ اکوسیستم‌های طبیعی مناطق خشک و بیابانی، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر به‌کارگیری اقدامات حفاظت از مراتع از سوی بهره‌برداران، با استفاده از ترکیبی از روش‌های پیمایش و مطالعۀ موردی در مراتع خشک و بیابانی شهرستان بردسکن انجام گرفت. جمع‌آوری داده‌ها از طریق بررسی اسناد، گروه‌های متمرکز، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و مصاحبه‌های ساختاریافته از طریق پرسشنامه، با نمونه‌ای تصادفی متشکل از 222 بهره‌بردار در شهرستان بردسکن که به روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای انتخاب‌ شده بودند صورت گرفت؛ و درنهایت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Spss تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد دانش بهر‌ه‌برداران دربارۀ نقش، اهمیت و عوامل مؤثر بر تخریب مراتع نسبتاً بالا بود، ولی اقدام آن‌ها درخصوص عملیات مکانیکی در حد کم گزارش شد. همچنین نتایج نشان داد اقدام آن‌ها در زمینۀ عملیات بیولوژیک و مدیریت چرا با اجرای طرح‌های مرتع‌داری همراه با تعامل بهره‌برداران با نهادهای بیرونی، شرکت در دوره‌های ترویجی، افزایش تحصیلات و افزایش سطح اراضی زراعی و باغی رابطۀ مثبت و معنی‌داری دارد. همچنین براساس تحلیل مسیر، 37 درصد تغییرات اقدام بهره‌برداران در مورد حفاظت از مراتع، به‌وسیلۀ متغیرهای اقدامات اصلاحی/احیایی مراتع، دانش افراد در مورد اقدامات حفاظتی، روابط با کارشناسان منابع طبیعی، تحصیلات و تعداد دوره‌هایی که فرد شرکت کرده بود، تبیین می‌شد. می‌توان نتیجه گرفت فعالیت‌های آموزشی و روابط با کارشناسان می‌تواند در افزایش دانش بهره‌برداران و اقدام بیشتر و پایداری بهره‌برداری از مراتع تأثیرگذار باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of affecting Factors on the Rangeland Conservation in Khorasan razavi province, Bardaskan township

نویسندگان [English]

  • iman haghiyan
  • hossein behraveshian
  • majid abutalebi
چکیده [English]

Arid ecosystems and deserts cover much of the Iran’s land. These areas are exploited by local communities. Considering the importance of the conservation and development of natural ecosystems in the arid regions, a study was done to assess factors influencing usage of rangeland conservation practices by exploiters through combination of survey methods and case study in arid rangeland of Bardaskan County. Data were collected using existing documents, focus groups, semi-structured and structured interviews by questionnaires filled by 222 rural exploiters chosen through a randomized multi stage sampling technique. Finally, data were analyzed using SPSS software for Windows. Findings shows that exploiters have a vast knowledge regarding the role, importance and affecting factors on rangeland degradation but their actions about mechanical operations are in a low level. The results also showed that exploiters action in the field of biological and grazing management operations have significant positive relationship with the implementation of rangeland management plans, interaction with external organizations, participating in the extension courses, increasing education and increasing levels of farm and garden area. Based on path analysis, 37% changes of farmers actions regarding the rangeland conservation explained by variables of restoration actions, the knowledge regarding the conservation operations, interaction with external institutions, education, number of taken courses. It can be concluded that educational activities and interaction with external institutions can be effective in increasing exploiters’ knowledge, their actions and sustainable exploitation of rangelands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participation
  • Rangeland Restoration
  • Arid area
  • Bardaskan
Adeola, R. G. 2010. Influence of Socio-Economic Factors on the Adaption of Soil Conservation Measures in Ibadan/Ibarapa Agricultural Zone of Oyo State. Report and Opinionl, 2(7): 42-47. 2. Bayard, B., Jolly, C. M., and Shannon, D. A. 2006. The adopthion and managmant of soil conservation practices in haiti: The case of rock walls. Agricultural Economics Review, 7(2): 28-39. 3. Brinkman, E., Seekamp, E., Davenport, M., and Brehm, J. 2012. Community capacity for watershed conservation: A quantitative assessment of indicators and core dimensions. Enviromental Management, 50: 736-749 4. Erwin W., Bieldersb C., Poesenc J., Goversc G. and Mathijs, E. 2010. Adoption of soil conservation practices in belgium: an examination of the theory of planned behaviour in the agri-environmental domain. Land Use Policy, 27: 86–94. 5. FAO. 2013. Management of grasslands, rangelands and forage crops. from http://www.fao.org/agriculture/crops/core-themes/theme/spi/scpi-home/managing-ecosystems/management-of-grasslands-and-rangelands/en/ 6. FAOSTST. 2013. food and agriculture organization of the united nations for a world without hunger. Retrieved 2013. 04.05, 2013, from http://faostat.fao.org/site/377/DesktopDefault.aspx?PageID=377#ancor 7. Gottret, M. V., and White, D. 2001. Assessing the Impact of Integrated Natural Resource Management: Challenges and Experiences. Conservation Ecology, 5(2): 17-25. 8. Haghjou, M., Hayati, B., and Momeni Choleki, D. 2014. Identification of factors affecting adoption of soil conservation practices by some rainfed farmers in Iran. Agricultural Science Technology,16:957-967. 9. Jamshidi, A., Nouri, H., Jamshidi, M., and Jamini, D. 2014. Investigation of Social Factors Affecting the Use of Tillage Conservation Practices: A Case Study of Shabab county Farmers in Ilam Province. Rural Development Strategies, 1(2): 99-117. 10. Pezeshkirad, Gh., and Karamidehkordi, A. 2013. Social Static and Data Analyz in Agriculture Development, Tarbiat Moderres University Press. 11. Rezvanfar, A., Samiee, A., and Faham, E. 2009. Analysis of Factors Affecting Adoption of Sustainable Soil Conservation Practices among Wheat Growers. World Applied Sciences, 6 (5): 644-651. 12. Shahraki, M., Abedisarvestani, A., Behmanesh, B., and Gholami, N. 2013. Effect of education on rangelands plan in Gonbad kavoos. Agriculture and Cooperation, 2(8): 89-105. 13. Teklewold, H., and Köhlin, G. 2011. Risk preferences as determinants of soil conservation decisions in ethiopia. soil and water conservation, 66(2): 87-96. 14. Wautersa, E., Bieldersb, C., Poesenc, J., Goversc, G., and Mathijsd, E. 2010. Adoption of soil conservation practices in belgium: An examination of the theory of planned behaviour in the agri-environmental domain. Land Use Policy, 27(1): 86-94.