بوم‌شناسی فردی گونه Bromus kopedaghensis Drobov در شمال شرق ایران

نویسندگان

تحقیقات و آموزش کشاورزی

چکیده

یکی از راه‌های اصولی که بشر را در حفظ و بهره‌برداری علمی از منابع و محیط زیست یاری می‌کند، مطالعات اکولوژیکی است. در این تحقیق، بوم‌شناسی فردی گونۀ Bromus kopetdaghensis از عناصر اصلی اکوسیستم‌های مرتعی استان خراسان رضوی، بررسی شد. برای این گونه، ویژگی‌های رویشگاهی شامل پستی بلندی، اقلیم و خاک مورد مطالعه قرار گرفت. گونه‌های همراه، چگونگی حضور گونه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه و فنولوژی گیاه نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که رویشگاه‌های این گونه در دامنۀ ارتفاعی بین 1300 تا 2600 متر واقع شده‌اند. گونۀ مورد مطالعه در شیب‌های 20 تا 75 درصد مشاهده گردید. میانگین بارندگی رویشگاه‌های آن از 325/8 در ایستگاه تبخیرسنجی شمخال تا 351/3 میلی‌متر در ایستگاه زشک ثبت شده است. همچنین متوسط دمای سالانه 8/6 درجۀ سانتی‌گراد است. محدودۀ اسیدیته بین  6/5 تا 7/8 متغیر بوده. خاک‌های رویشگاه‌ها لومی شنی، لومی و لومی سیلتی بوده است. میزان پروتئین خام در این گونه، در مرحلۀ رشد رویشی 72 درصد بیشتر از مرحلۀ رشد زایشی بوده است. مطالعۀ فنولوژی گونه نشان داد که رشد رویشی از اواخر اسفندماه شروع می‌شود و تا اواخر اردیبهشت ادامه دارد. پس از آن مرحلۀ گلدهی از اواخر اردیبهشت آغاز شده و تا اواخر خرداد ماه به طول می‌انجامد. بذردهی و رسیدن بذر نیز تا اواسط تیرماه ادامه دارد. از اواسط تیر بذرها ریزش نموده و خواب گیاه شروع می‌شود. وزن هزار دانه بذرهای جمع‌آوری‌شده بین 7/88 تا 3/4 گرم است. درجه‌حرارت بهینۀ جوانه‌زنی 20 درجۀ سانتی‌گراد است و قوۀ ‌نامیۀ آن تا 95% ثبت شده است. بذرهای این گیاه قادرند به خوبی قوۀ ‌نامیۀ خود را حفظ نمایند و با مهیا گشتن شرایط مطلوب جوانه بزنند. بررسی فیتوماس این گونه نشان داد که نسبت ریشه به اندام هوایی گیاه بیشتر بوده است و این نسبت در سال‌های خشک افزایش می‌یابد. شناخت جامع و کامل از ویژگی‌های اکولوژیکی گیاهان اصلی مرتع یا بوم‌شناسی فردی آن‌ها جهت مدیریت صحیح مراتع و برنامه‌ریزی اصلاح، توسعه و بهره‌برداری ضروری خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Autecology of range plant species Bromus kopetdaghensis Drobov in Khorasan Razavi province.

نویسندگان [English]

  • Farideh Saghafi khadem
  • Masoumeh Shahabi
چکیده [English]

Ecological studies are principal methods for scientific maintenance and utilization of natural resources and environment. In this research the study of range plant species autecology has been performed in Khorasan Razavi province. Ecological factor such as topography, soil characteristic and climate were studied. Associated species, the presence of species in vegetation, root system and phenology were studied. The results showed that B. kopetdaghensis was distributed in 1300-2600 m range of altitude and 20-75% of slope. The average of precipitation varies from 325.8 mm in Shamkhal station to 351.3 mm in Zoshk station and the average of annual temperature was about 8.6 ˚C. Soil analysis showed that Bromus kopetdaghensis appears in sandy-loam, loamy and silty-loam soil with pH of 6.5-7.8. The amount of crude protein at vegetative stage was 72% more than reproductive stage. Phonological studies showed that vegetative growth was started from late March and continued until May. Flowering stage was beginning from Late May until June. Seedling and seed ripening was continued until the mid-July. Seed weight varied between 7.8-3.4 gr and optimum temperature for germination was 20 ˚C and germination power reach to 95%. Seeds could preserve their germination vigor and they can germinate under suitable condition. The studies of phytomass showed that root to shoot ratio was higher and it would increase in arid years. General and absolute recognition of ecological characteristic for main range lands species or autecology in order to accurate range lands management, planning improvement and utilization would be necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • autecology
  • phenology
  • ecological demand
  • Bromus kopetdaghensis
  • Khorasan Razavi province