بررسی فرسایش‌پذیری خاک با استفاده از روش زمین‌آمار (مطالعه‌ی موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد)

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشگاه کاشان

چکیده

فرسایش خاک و مشکلات ناشی از آن به‌عنوان یکی از موضوعات اساسی در زمینه‌های زیست‌محیطی، منابع طبیعی و کشاورزی مطرح است و امروزه شناخت این موضوع و مسائل مربوط به آن، باید بیش از پیش باید مورد توجه قرار بگیرد. در این راستا، استفاده از روش‌های جدید به‌جای روش‌های سنتی در جهت شناخت صحیح‌تر و اعمال برنامه‌ریزی‌های مناسب‌تر ضروری است. هدف از این پژوهش، بررسی فرسایش‌پذیری استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از عامل فرسایش‌پذیری خاک (K)، در ارتباط با برخی از خصوصیات مؤثر در فرسایش‌پذیری با استفاده از روش‌های زمین‌آمار است. در این مطالعه، 42 نمونۀ خاک با پراکنش مکانی مناسب برای تعیین مقادیر شن‌ریز، رس، سیلت و مواد آلی‌، در عمق 0 تا 30 سانتی‌متری خاک برداشت شد و مورد مطالعه قرار گرفت و در نهایت، عامل فرسایش‌پذیری خاک به‌دست آمد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از بررسی توزیع مکانی پارامتر‌های شن‌ریز، رس‌، و مواد آلی، واریوگرام با مدل‌نمایی و برای پارامتر سیلت، واریوگرام با مدل گوسی و برای عامل فرسایش‌پذیری خاک نیز، واریوگرام با مدل خطی، مناسب‌ترین واریوگرام‌ها بودند. نتایج حاصل از مقایسۀ روش‌های زمین‌آمار و روش‌های معین نشان داد که برای ترسیم  نقشه‌های شن‌ریز، رس و عامل فرسایش‌پذیری، روش کریجینگ معمولی و برای تعیین نقشۀ مواد آلی و سیلت نیز، روش کریجینگ ساده با داشتن کمترین مقدار خطای RMSE، مناسب‌ترین روش‌ها هستند. با توجه به نقشۀ به‌دست‌آمده از ضریب فرسایش‌پذیری خاک (K)، کمترین مقدار فرسایش‌پذیری به میزان 0/86 در قسمت شمال شرقی تا 0/53 در قسمت جنوب‌ غربی محدودۀ مطالعاتی است. همچنین نتایج همبستگی بین خصوصیات مؤثر در فرسایش‌پذیری در تطابق با عامل فرسایش‌پذیری خاک (K) نشان داد که بین مواد آلی و رس با عامل فرسایش‌پذیری به‌ترتیب با مقادیر 0/01 R2=-/064 P < /span>< و P < /span>1،  R2=-0/97 همبستگی منفی و  معنی‌دار و  بین میزان شن‌ریز با مقادیر  P < /span><0/01 ،  R2=0/73 همبستگی مثبتی و معنی‌دار وجود دارد. بین مقادیر سیلت با عامل فرسایش‌پذیری خاک (P < /span> <0/05،  R2=0/28  نیز همبستگی ضعیفی وجود دارد. نتایج همبستگی بسیار بالای مقایر رس با عامل (k) نشان می دهد که رس با افزایش پایداری خاکدانه‌ها نقش مهمی در کاهش فرسایش‌پذیری خاک دارد و همچنین مواد آلی با افزایش پایداری خاکدانه و افزایش نفوذپذیری آب به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم نقش قابل‌توجهی در کاهش فرسایش خاک در منطقه مطالعاتی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of soil erodibility using geostatistics way (Case Study: Province of Kohgiluyeh Boyer Ahmad)

نویسندگان [English]

  • seyed javad sadati nejad 1
  • yaghub yazdani moghadam 2
  • majid Khazayi 1
  • abasali vali 2
1
2
چکیده [English]

ABSTRACT Soil erosion is one of the fundamental issues in the fields of environmental , natural resources and agriculture. And today know this topics and related issues that should be considered to take over. using Of new method Instead of traditional methods in order understanding and applying appropriate planning is essential. The aim of this study review Erodibility and Boir Ahmad province using soil erodibility factor (K) that is In connection with some effective properties at erodibility using geostatistical techniques .In this study, 42 soil samples with spatial distribution for determining the of amounts of fine sand, clay, silt, organic matter, at a depth of 0 to 30 cm of the soil was studied. And eventually came soil erodibility factor. According to results for study of spatial distribution parameters for fine sand, clay, organic matter variogram model Exponential and for parameters silt Gaussian model variogram and soil erodibility factor linear variogram model was the most appropriate variograms. The results of the comparison the methods showed that , For mapping of fine sand, clay and factor of erodibility used ordinary kriging and For mapping of organic matter and silt used of simple kriging With the minimum error. The map obtained showed that the lowest soil erodibility factor is with amount 086/0 in the Northeast and amount Maximum 53/0 in the southwestern the study area . Results are consistent with the correlation between the properties of the soil erodibility erodibility showed that the organic matter and clay erodibility factor, respectively with amount (R2=-0/64, P<0/01) and (R2=-0/97, P<0/01) there is Negative correlation significant. And between the amount of clay and silt with soil erodibility factor respectively with values(R2=-0/73, P<0/01) and (R2=-0/38, P<0/05 ) There is also a significant positive correlation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • geostatistics
  • Kriging
  • Soil erosion
  • erodibility factor
  • variogram