تحلیل میزان فعالیت تپه‌های ماسه‌ای بند ریگ کاشان با استفاده از شاخص لن‌کستر

نویسندگان

1 دانشگاه کاشان

2 دانشگاه تهران

چکیده

بند ریگ کاشان، یکی از مجموعه‌های پیچیدۀ تپه‌های ماسه‌ای مهم ایران به‌شمار می‌رود. به‌دلیل وزش بادهای فرساینده، همواره مناطق حاشیه‌ای آن با مشکلات ناشی از انتقال ماسه‌های روان مواجه است؛ لذا در این تحقیق، میزان فعالیت تپه‌های ماسه‌ای براساس شاخص لن‌کستر مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور با استفاده از عکس‌های هوایی، تصاویر ماهواره‌ای Google earth و نیز بازدیدهای میدانی، نقشۀ مرفولوژی بند ریگ کاشان تعیین شد. سپس با استفاده از آنالیز داده‌های بادسنجی ایستگاه‌های مجاور آن و تلفیق آن‌ها در محیط Arc GIS، نقشه‌های هم‌بارش، هم‌تبخیر و تعرق پتانسیل و درصد سرعت‌های بیشتر از سرعت آستانۀ فرسایش بادی در ارتفاع 10 متری از سطح زمین، در منطقه تهیه شد و در نهایت، نقشۀ میزان فعالیت تپه‌های ماسه‌ای ترسیم گردید. براساس شاخص لن‌کستر، سرعت آستانۀ فرسایش بادی برابر 12 نات در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که در بیشتر مناطق بند ریگ کاشان، تپه‌های ماسه‌ای از نوع «فعال» بوده و تنها بخش کوچکی در شمال و بخشی در جنوب آن، دارای تپه‌های ماسه‌ای «بسیار فعال» است. همچنین در حاشیۀ غربی آن، فقط نوک تپه‌ها فعال‌اند. تلفیق نقشه‌های مرفولوژی و فعالیت تپه‌های ماسه‌ای در منطقۀ مورد مطالعه نشان داد که به‌دلیل مدیریت مناسب تمام تپه‌های ماسه‌ای «کاملاً فعال» به‌جز قسمت کوچکی از تپه‌های عرضی در شمال بند ریگ، تثبیت و غیرفعال شده‌اند. بخش‌های حاشیۀ آن هم که دارای تپه‌های ماسه‌ای فعال‌اند، تثبیت شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation morphology and sand dunes activity in different parts based on Lancaster index (Case stydy: Kashan Erg)

چکیده [English]

  Kashan Erg is one of the most important sand dunes complexes in Iran. Due to erosive winds, always, Erg's marginal areas are faced to the transition of moving sands. So, in this research, the sand dune activity was investigated by Lancaster index. In this line, Erg's morphology map was prepared using aerial photographic, Google earth software and field observations. Then, maps of isohyet, potential iso-evapotranspiration and percentage of higher velocities than threshold wind velocity in 10 meters above ground level were prepared using the analysis of anemometer data obtained from adjacent stations of Erg and their integration in GIS software. Finally, the Erg activity map was drawn. According to the Lancaster index, threshold wind velocity was considered equal to 12 knots. The results showed that in most of Kashan Erg areas, sand dunes are active and only in small areas in north and south of Erg, they are very active.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lancaster index
  • Sand dunes activity
  • Wind erosion
  • Kashan Erg
  • Moving sand