بررسی قابلیت پارامترهای ژئومرفومتری در تفکیک مخروط‌افکنه‌های مناطق بیابانی (مطالعۀ موردی: عقدا، یزد)

نویسنده

دانشگاه اردکان

چکیده

مخروط‌ افکنه‌ها اهمیت خاصی از لحاظ ژئومورفولوژی، هیدرولوژی، حفاظت خاک و سایر مطالعات منابع طبیعی در مناطق بیابانی دارند. تاکنون روش‌ها و شاخص‌های مختلفی برای شناخت و تفکیک مخروط‌افکنه‌ها از سایر واحدهای ژئومورفولوژی ارائه شده است که اغلب این روش‌ها و شاخص‌ها بر پایۀ ویژگی‌های توصیفی استوار است. در ‌این مطالعه، امکان استفاده از شاخص‌های جدید ژئومورفومتری و تعیین دامنۀ کمّی برای آن‌ها در جهت تفکیک مخروط‌افکنه‌ها بررسی شده‌ است. شاخص‌های ژئومورفومتری مورد بررسی در این مطالعه، شامل درصد شیب، انحنای‌ سطح، انحنای ‌مقطع، انحنای ‌متقاطع، انحنای‌ طولی، انحنای ‌عمومی و انحنای ‌کلی هستند. بدین ترتیب که نخست با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی، تصاویر ماهواره‌ای و مطالعات میدانی، محدودۀ مخروط‌افکنه‌ها از سایر تیپ‌های ژئومورفولوژی تفکیک شد. سپس با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی حاصل از نقشه‌های توپوگرافی رقومی، پارامترهای ژئومورفومتری محاسبه و نقشۀ هریک از این پارامترها تهیه شد. پس از آن، مقایسۀ مقادیر پارامترهای ژئومورفومتری در محدوده مخروط‌افکنه‌ها با سایر تیپ‌های ژئومورفولوژی صورت گرفت. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که مخروط‌های افکنه‌ای را می‌توان براساس پارامترهای ژئومرفومتری از واحد کوهستان تفکیک کرد، ولی پارامترهای ژئومرفومتری امکان تفکیک مخروط‌های افکنه‌ای را از مناطق دشتی فراهم نمی‌آورد. دلیل این امر را می‌توان تداخل ویژگی‌های فیزیکی مخروط‌افکنه‌ها با مناطق دشتی، به‌ویژه دشت‌سرهای فرسایشی مجاور کوهستان در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Checking geomorphometrical parameters for separation alluvial fans in Desert area

چکیده [English]

This research focuses on alluvial fans in desert area. Alluvial fans are one of the most important geomorphological units in desert area. There are several tremendous methods to separate alluvial fans. There are qualitative and quantitative factors to differentiate them from other geomorphological units. In this study effective geomorphometrical parameters in differentiate landforms were applied for alluvial fans. Geomorphometrical parameters are calculable and can be extracted using mathematical equations and the corresponding relations on digital elevation model. Geomorphometrical parameters used in this study included Percent of Slope, Plan Curvature, Profile Curvature, Minimum Curvature, the Maximum Curvature, Cross sectional Curvature, Longitudinal Curvature and Gaussian Curvature. The results indicated that geomorphometrical parameters are not suitable to separate alluvial fans.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alluvial fans
  • Geomorphometry
  • Separation
  • Yazd Aghda