نشریه مهندسی اکوسیستم بیابان

پژوهش حاضر با هدف برآورد حدود پراکنش گونه‌های گیاهی و تهیۀ نقشۀ پیش‌بینی پراکنش گونه‌ها با روش پرسپترون چندلایه، در مراتع غرب تفتان در شهرستان خاش انجام شد. برای این منظور، بعد از شناسایی و تفکیک رویشگاه‌ گونه‌های مورد­بررسی، نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به­روش تصادفی‌ـ منظم انجام شد. برای نمونه‌برداری از خاک در هر رویشگاه، شش نیمرخ حفر و از دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی‌متری نمونه‌برداری شد. بعد از اندازه‌گیری خصوصیات خاک در آزمایشگاه و تهیۀ لایه‌های مربوط به خصوصیات فیزیوگرافی (شیب، جهت، ارتفاع)، زمین‌شناسی و خصوصیات فیزیکی‌ـ شیمیایی خاک با استفاده از زمین‌آمار و سیستم اطلاعات جغرافیایی، مدل‌سازی پراکنش رویشگاه گونه‌ها به­روش پرسپترون چندلایه انجام شد. بعد از انتخاب مدل پیش‌بینی بهینه برای هر رویشگاه، شبیه‌سازی احتمال حضور و عدم‌حضور گونه‌ها انجام شد. در مرحلۀ بعد، آستانۀ بهینه‌حضور به روش حساسیّت و اختصاصیّت برابر تعیین شد و مقدار تطابق نقشه‌های حاصل از مدل بهینۀ پیش‌بینی با نقشه‌های واقعی از طریق محاسبۀ شاخص کاپا بررسی شد. براساس مقادیر شاخص کاپا، نقشۀ پیش‌بینی حاصل از روش پرسپترون چندلایه برای رویشگاه Haloxylon persicum دارای تطابق خیلی‌خوب با نقشۀ واقعی پوشش گیاهی است. علاوه بر این، میزان تطابق برای رویشگاه‌های Artemisia aucheri، Artemisia sieberi و Amygdalus scoparia خوب و برای رویشگاه Zygophyllum eurypterum در سطح متوسط ارزیابی شد. این نتایج گویای آن است که روش پرسپترون چندلایه قادر است با استخراج قوانین حاکم بر داده‌ها و مدل‌سازی فرایندهای غیرخطی، مدل‌های پیش‌بینی دقیقی را ارائه کند. این امر می‌تواند منجر به پیش‌بینی صحیح حدود جغرافیایی پراکنش گونه‌های گیاهی شود و علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه و زمان پژوهش‌ها، امکان موفقیت طرح‌های اصلاحی را نیز در مراتع افزایش دهد.