این مطالعه به بررسی اثرگذاری قرق بر خصوصیات خاک مرتع، در دو اقلیم متفاوت شامل اقلیم نیمه‌بیابانی (منطقۀ اینچه‌برون) و اقلیم سرد نیمه‌مرطوب (چهارباغ) در استان گلستان می‌پردازد. به‌منظور انجام نمونه‌برداری خاک در هر سایت، پنج نمونه از هر عمق برداشت و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه‌گیری شدند. برای مقایسۀ ویژگی‌های خاکِ عمق‌های متناظر سایت قرق با سایت شاهد آن در هر منطقه، از آزمون تی مستقل استفاده شد. به‌منظور شناخت نقش اقلیم در تغییرات خصوصیات خاکی و تعیین مهم‌ترین خصوصیاتی که تحت تأثیر قرق و اقلیم قرار گرفته‌اند، از آزمون تجزیۀ مؤلفه‌های اصلی (PCA) و محاسبۀ درصد تغییرات نسبی شاخص‌ها استفاده شد. لذا نتایج روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی نشان داد که مهم‌ترین خصوصیاتی که تحت تأثیر اقلیم و قرق قرار گرفته و سبب تفکیک سایت‌ها شده‌اند، کربن آلی، نیتروژن، هدایت الکتریکی، آهک و رس می‌باشند. نتایج نشان داد که افزایش دما سبب شده است تا قرق بیشترین تأثیر افزایشی را بر روی کربن آلی و نیتروژن به‌ترتیب با مقادیر بردار ویژۀ 0/994- و 0/910- در منطقۀ اینچه‌برون داشته باشد و اقلیم سرد سبب شده است تا قرق بیشترین تأثیر افزایشی را بر روی هدایت الکتریکی، آهک و رس با مقادیر ویژه، 0/898، 0/982 و 0/987 در منطقۀ چهارباغ داشته باشد. با توجه به نسبتاً یکسان بودن طول دورۀ قرق به‌نظر می‌رسد کوهستانی بودن منطقه، سرما و یخبندان نسبت به بارندگی تأثیر بیشتری بر روی تغییر خصوصیات خاک گذاشته و درنتیجه، سبب کاهش تغییرات خاکی در این منطقه شده است؛ بنابراین منطقۀ چهارباغ به مدت زمان قرق بیشتری نیاز دارد.
دریافت: ۱۳۹۵/۴/۲۹ | پذیرش: ۱۳۹۵/۱۰/۲۲ | انتشار: ۱۳۹۵/۱۲/۸
