دوره 9، شماره 28 - ( 9-1399 )
جلد 9 شماره 28 صفحات 89-102 |
برگشت به فهرست نسخه ها
چکیده:
برداشت بخش قابل توجهی از آب شرب و کشاورزی از منابع آب زیرزمینی، باعث کاهش شدید ذخایر آب زیرزمینی در کشور شده است. با توجه به وقوع خشکسالی در مناطق مختلف کشور، پیش‌بینی می‌شود که این پدیده روی تغذیۀ آب‌های زیرزمینی تأثیر چشمگیری داشته باشد. از طرف دیگر، تغییرات کاربری اراضی و توسعۀ شهری و کشاورزی نیز به‌شدت منابع آب زیرزمینی را تهدید می‌کند. هدف از این تحقیق، بررسی تأثیر خشکسالی هواشناسی و تغییرات کاربری اراضی بر کمیت و کیفیت آب‌های زیرزمینی دشت داراب در دورۀ آماری ۱۳72ـ۱396 است. در این تحقیق با استفاده از داده‌های بارش، سطح ایستابی و شوری آب‌های زیرزمینی، شاخص‌های SECI، GRIو SPIمحاسبه شد. نقشۀ کاربری اراضی حوزه برای سال‌های 1380، 1388 و 1396 با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای تهیه شد. طبقه‌بندی کاربری اراضی به‌‌صورت نظارت شده (Supervised Classification) و با روش حداکثر احتمال (Maximum likelihood) انجام شد. هرکدام از تصاویر به 5 نوع کاربری شامل مناطق مسکونی، اراضی زراعی، باغات، مرتع و اراضی بایر طبقه‌بندی شد. مقایسۀ کاربری اراضی در طی سه سال مذکور نشان داد که تغییرات کاربری زراعی و باغی در سال 1388 نسبت به 1380 حدود 53/۰% افزایش داشته، ولی در سال 1396 نسبت به سال 1388، 82/1% کاهش‌یافته است. در مرحلۀ بعد، رابطۀ بین شاخص SPI و تغییرات کاربری اراضی با شاخص‌های GRI و SECI بررسی شد. نتایج نشان داد که خشکسالی‌های اقلیمی و تغییرات کاربری اراضی اخیر بر روی کمیت و کیفیت آب زیرزمینی دشت داراب اثر مستقیم داشته است؛ به‌طوری که در طی دورۀ آماری مذکور به‌طور متوسط حدود 36 متر افت سطح آب در کل دشت اتفاق افتاده است. همچنین شوری آب زیرزمینی در حدود 293 میکروموس بر سانتی‌متر افزایش یافته است. برای مقایسۀ بهتر نتایج، داده‌های آماری به سه دورۀ هشت‌ساله (13۷۲ـ13۸۰، 138۱ـ138۸، 13۸۹ـ13۹۶) تقسیم شد و میانگین شاخص‌های SPI، GRI، SECI و کاربری اراضی برای هر سه دوره به دست آمد. نتایج نشان داد افزایش شدت خشکسالی و افزایش کاربری اراضی زراعی و باغی در دورۀ دوم نسبت به اول باعث افت کمی و کیفی آب در این دوره نسبت به دورۀ قبل شده است (میانگین شاخص GRI از 03/1 در دورۀ اول به 08/0- در دورۀ دوم رسیده است که بیانگر کاهشی برابر 11/1- می‌باشد)، اما کاهش شدت خشکسالی و کاهش کاربری زراعی و باغی در دورۀ سوم نسبت به دوم باعث کاهش شدت افت آب زیرزمینی در این دوره نسبت به دورۀ قبل شده است (میانگین شاخص GRI در دورۀ سوم به 93/0- رسیده است که نسبت به دورۀ دوم، کاهشی برابر 85/0- را نشان می‌دهد).
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
کیفیت و کمیت آب
دریافت: 1398/12/13 | پذیرش: 1399/4/28 | انتشار: 1399/10/7
دریافت: 1398/12/13 | پذیرش: 1399/4/28 | انتشار: 1399/10/7
چکیده مبسوط [PDF 337 KB] (2 دریافت)
ارسال پیام به نویسنده مسئول
