نشریه مهندسی اکوسیستم بیابان

گرد و غبار محلی ناشی از فرسایش بادی از جمله بلایای طبیعی است که عمدتاً در مناطق خشک و نیمه­خشک ایران مرکزی مشاهده می­شود و معمولا علت آن علاوه بر شرایط طبیعی حاکم ، عدم مدیریت معقول بر روی منابع خاک است. هدف از این پژوهش بررسی  عوامل موثر بر  گرد و غبار محلی با استفاده از مدل DPSIR و اولویت بندی راهکار­های اراِئه شده با استفاده از تکنیک AHP و TOPSIS می­باشد. گام اول براساس مرور منابع و بازدید میدانی از منطقه چرخه علت- معلولی  گرد و غبار بسته شد و در گام دوم با استفاده از روش سلسله مراتبی معیار­ها و شاخص­ها مشخص شده به وسیله پرسش­نامه توسط خبرگان تایید و در نرم­افزار اکسپرت چویس وزن­دهی و در نهایت راهکار­های ارائه شده در روش TOPSIS رتبه­بندی گردید. معیار­های انتخاب شده براساس مدل DPSIR می­باشند که به ترتیب 4 معیار اصلی نیرو محرکه، فشار، وضعیت و اثرات است. نتایج اوزان­های بدست آمده در نرم­افزار اکسپرت چویس به ترتیب عبارتند از: نیرو محرکه (397/0)، فشار (275/0)، وضعیت (186/0) و اثرات (160/0) و همچنین از میان 33 شاخص شناسایی شده سه شاخص رشد جمعیت (075/0)، افزایش تقاضای آب (067/0) و شاخص محیط­زیست (059/0) به ترتیب در رده یک تا سه قرار گرفتند. رتبه­بندی پاسخ­ها براساس نتایج روش TOPSIS مدیریت منابع آبی (592/0)، جلوگیری از سدسازی (575/0) و ریگ­پاشی (75/0) که به ترتیب رتبه اول تا سوم را به دست آوردند. نتایج نشان داد که مدیریت صحیح منابع آبی در حوزه های مختلف و بهره­گیری از عناصر طبیعت برای حفظ آن از اهمیت بالایی در منطقه بر خوردار هستند.