دوره 7، شماره 21 - ( 11-1397 )
جلد 7 شماره 21 صفحات 59-74 |
برگشت به فهرست نسخه ها
چکیده:
خشکسالی پدیده‌ای آرام و خزنده محسوب می‌شود که با تأثیر در بخش‌های کشاورزی، منابع آب و پوشش گیاهی در نواحی مختلف، به‌خصوص مناطق خشک و نیمه‌خشک، می‌تواند گسترش مناطق بیابانی را تسریع کند. یکی از روش‌های بررسی وضعیت خشکسالی در هر منطقه، پایش و پهنه‌بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های هواشناسی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. در تحقیق حاضر به‌منظور بررسی و پایش خشکسالی در منطقۀ مطالعاتی قم-کهک طی دورۀ آماری 29ساله (۱۳۶۷ـ136۸ تا ۱۳۹۵ـ139۶)، شاخص‌های خشکسالی مانند شاخص بارش استانداردشده (SPI) ، درصد نرمال (PNI)، شاخص دهک (DI)، شاخص Z چینی (CZI) و شاخص نمرۀ Z (ZSI) بررسی شدند. سپس با هدف پهنه‌بندی خشکسالی، روش‌های مختلف درون‌یابی در تمامی سال‌های دورۀ آماری مورد مطالعه در محیط نرم‌افزار ArcGIS ارزیابی گردیدند. نتایج شاخص‌های مختلف نشان داد که حالت نزدیک به نرمال در همۀ ایستگاه‌ها، طی دورۀ آماری مورد مطالعه، دارای بیشترین فراوانی است. بر اساس نتایج شاخص‌های SPI و CZI، بیشترین (7 سال) و کمترین (3 سال) تعداد خشکسالی به‌ترتیب در ایستگاه‌های کهک و جنت‌آباد اتفاق افتاده است؛ درحالی‌که بر اساس شاخص PN بیشترین و کمترین تعداد خشکسالی به‌ترتیب در ایستگاه‌های قم (9 سال) و جنت‌آباد (3 سال) مشاهده شد. همچنین نتایج شاخص PN حاکی از عدم وجود دورۀ ترسالی طی دورۀ آماری مورد مطالعه بوده است. بر اساس شاخص ZSI خشکسالی بسیار شدید در منطقه رخ نداده و نتایج ZSI در خصوص فراوانی طبقۀ ترسالی بسیار شدید، مشابه نتاج شاخص SPI است. در بین شاخص‌های مورد مطالعه، شاخص SPI مقارن با سال وقوع کمینۀ بارندگی در طول دورۀ آماری رخداد خشکسالی شدید و بسیار شدید را در تمام ایستگاه‌ها نشان داده، لذا به‌عنوان مناسب‌ترین شاخص برای پهنه‌بندی خشکسالی انتخاب شد. نتایج پهنه‌بندی نشان داد که در سال‌های آبی ۱۳۶۸ـ136۹، ۱۳۷۳ـ137۴ و ۱۳۷۵ـ137۶ بیشتر منطقه در وضعیت خشکسالی بسیار شدید تا خفیف قرار داشته است. در سال‌های آبی ۱۳۸۸ـ138۹ و ۱۳۹۵ـ139۶ نیز در بیشتر سطح منطقۀ مورد مطالعه، خشکسالی خفیف تا شدید رخ داده و تنها در قسمت شرقی منطقه، ترسالی خفیف مشاهده شد؛ درحالی‌که طی سال‌های آبی ۱۳۷۰ـ137۱، ۱۳۷۴ـ137۵ و ۱۳۸۷ـ138۸ منطقۀ مورد مطالعه، ترسالی متوسط تا شدید را تجربه کرده است. در سال آبی ۱۳۸۹ـ13۹۰ نیمۀ شرقی منطقه، ترسالی متوسط و نیمۀ غربی منطقه، ترسالی خفیف را نشان می‌دهد.
abstract [PDF 144 KB] (54 دریافت)
ارسال پیام به نویسنده مسئول
