نشریه مهندسی اکوسیستم بیابان

تخریب زمین در مناطق خشک و نیمه‌خشک به‌وسیلۀ تغییر اقلیم و فعالیت‌های انسانی، اوضاع را برای بیابان‌زایی فراهم می‌کند. به عبارت دیگر بیابان‌زایی روندی است که سرزمین و منابعش را به سوی انهدام سوق می‌دهد. هدف از این تحقیق، ارزیابی شدت بیابان‌زایی دشت روداب شهرستان سبزوار با استفاده از مدل بیابان‌زایی IMDPA می‌باشد. برای انجام این مطالعه، دو معیار اقلیم و آب به‌عنوان معیارهای اصلی مؤثر بر فرایند بیابان‌زایی براساس بازدید‌های میدانی و شرایط منطقه در نظر گرفته شد و امتیازدهی شاخص‌های این دو معیار براساس تأثیر آن در شدت بیابان‌زایی طبق جداول مدل مذکور صورت گرفت. سپس با تلفیق نقشه‌های شاخص‌های مربوط  به هر معیار از طریق روش میانگین هندسی، نقشۀ شدت بیابان‌زایی معیارهای اقلیم و آب جداگانه به‌دست آمد و در مرحلۀ آخر با تلفیق این دو نقشه، نقشۀ وضعیت شدت بیابان‌زایی بر‌اساس دو معیار آب واقلیم به‌دست آمد. ترسیم و تلفیق نقشه‌ها توسط نرم‌‌افزار3.9 ArcGIS انجام گرفت. نتایج  نشان می‌دهد که معیار اقلیم با امتیاز 1/71 و معیار آب با امتیاز 2/06 هر دو در کلاس متوسط بیابان‌زایی قرار دارد. نقشۀ نهایی شدت بیابان‌زایی دو معیاره اقلیم و آب نشان می‌دهد که 10/85 درصد (42/50 هکتار) از کل مساحت منطقه در کلاس بیابان‌زایی کم، 48/27 درصد (189/10هکتار) در کلاس متوسط، 34/63 درصد (135/63 هکتار) در کلاس بیابان‌زایی شدید و 6/25 درصد (24/45 هکتار در کلاس بیابان‌زایی خیلی شدید قرار دارد. برای جلوگیری از روند بیابان‌زایی استفاده از روش‌های بهره برداری اصولی از منابع آب به‌منظور جلوگیری از کاهش کمی وکیفی آب‌های زیرزمینی پیشنهاد می‌شود.